Bobowa

Muszę przyznać, że mam słabość do Bobowej. Na niewątpliwy wdzięk tej miejscowości składa się wiele spraw: położenie geograficzne w dolinie rzeki Białej na Pogórzu Ciężkowickim, tradycja wpisana w trudną historię tej miejscowości i folklorystyczny urok małej miejscowości. Tym lokalnym urokiem jest także fakt, że dawne wydarzenia w sposób niekiedy zaskakujący stają się miejscową legendą i swoistym mitem kulturowym.

Historia z koroną w tle

Bobowa jest jedną z miejscowości, w których w XIX w. (a dokładniej pod koniec stulecia), otwarto szkołę rzemieślniczą. W oparciu o umiejętność wytwarzania koronki klockowej w 1899 roku powstała Zawodowa Szkoła Koronkarska, jedna z kilku w ówczesnej Polsce. Jej uczennice zdobyły w 1902 roku brązowy medal na wystawie w Saint Luiz, a w roku 1905 złoty medal w San Francisco. Wiadomo jednak także, że już wcześniej bobowska koronka stanowiła pewne źródło dochodu i, być może, wiązała się z Żydami, którzy mieszkali w jednym z największych ośrodków chasydyzmu na ziemiach polskich.

Od 1949 roku i zmianie systemu, rozwojem koronki klockowej, jej wytwarzaniem i sprzedażą zajmowała się Spółdzielnia Pracy Rzemiosła Ludowego i Artystycznego „Koronka-Bobowa” (dzisiaj mieszcząca się w Jankowej). Przez wiele lat koronki nauczano także w lokalnych szkołach. Na przestrzeni wieku tożsamość lokalną mieszkańców kształtowało koronczarstwo.

Po kolejnych zmianach historycznych, w roku 1995 powstało Stowarzyszenie Twórczości Regionalnej, które jako główny cel w statucie przyjęło m.in. ochronę koronki klockowej. Od roku 2000 w Bobowej organizowany jest Międzynarodowy Festiwal Koronki Klockowej, o którym pisałam wcześniej tutaj. Działa także prężne Centrum Kultury i Promocji Gminy Bobowa, czyli instytucja samorządowa organizująca rozmaite inicjatywy koronczarskie.

Lista niematerialnego

Kilka dni temu pojawiła się oficjalna i długo wyczekiwana wiadomość o tym, że bobowska koronka klockowa została wpisana na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. W uzasadnieniu napisano:

Ta wiedza i umiejętność jak również sama nazwa „bobowska”, wskazuje miejsce lokalnej koronki, swoistego genius loci w naszych sercach. Równie istotny pozostaje jej materialny wymiar w postaci przedmiotów, artefaktów (wzory oraz narzędzia do wykonywania koronki klockowej), mieszkańcy Bobowej i okolic uznają za część własnego dziedzictwa kulturowego. Jest istotnym elementem promocji Bobowej na całym świecie.

O typologii koronki bobowskiej napiszę kolejnym razem.