Koronka z Alençon

Jedno ze spotkań, w których uczestniczyłam w ramach stypendium, dotyczy tradycji i przekazu umiejętności związanych z koronką igiełkową z Alençon (fr. Dentelle d’Alençon) w Normandii. To jedna z najbardziej znanych i tyradycyjnych technik, o której mówi się, że jest „koronką królowych” i „królową koronek”. 16 listopada 2010 r. została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.

Historia

Tradycja koronki w Alençon datuje się od XVII w. Wówczas król Francji założył w mieście zakłady, które miały produkować dobra lokalnie, tj. zakazano importu koronek i nadano miastu specjalne, królewskie prawo. W Alençon powstawały koronki podobne do weneckich, ale inne, odrębne.

Technika

Od XVII w. rozwinęła się technika, zwana od miejsca z Alençon, która wymaga ogromnych umiejętności manualnych i jest bardzo czasochłonna. Każdy element koronki wykonuje się etapami, których jest dziesięć. W czasach dawnych każda z koronczarek specjalizowała się w wykonywaniu określonego rodzaju pracy.

Upadek i uprzemysłowienie

Swoją świetność technika z Alençon osiągnęła w XVIII i XIX w. Następnie, podobnie jak w wypadku innych tego rodzaju umiejętności, w XIX w. rzemiosło zaczęło upadać ze względu na rozwój przemysłu. Jednak ten typ rzemiosła miał tak duże znaczenie społeczne i kulturalne, że państwo postanowiło wspierać manufaktury i rzemieślników. Jeszcze w XIX w. pracownie koronczarskie w Alençon były bardzo dobrze działającymi zakładami pracy, np. babcia i mama św. Teresy z Lisieux (która urodziła się właśnie w Alençon) zatrudniały ok. 20 koronczarek. Był to tak dobry interes, że ożeniony z Marią Zelią Ludwik Martin ze względu na zarobki zrezygnował z zawodu zegarmistrza i prowadził pracownię swojej żony i teściowej.

Współczesność

Dzisiaj każda koronczarka specjalizuje się we wszystkich etapach powstawania koronki. Do pełnego usamodzielnienia się potrzebuje od 7 do 10 lat nauki. Przekaz umiejętności odbywa się zawsze w sposób bezpośredni. Co ciekawe, panie koronczarki gromadzą się w pracowni i wspólnie realizują swoje zadania, ale każda praktykantka ma jedną, najważniejszą nauczycielkę. Wprawdzie na stronie instytucji, która z ramienia państwa wspiera podtrzymanie tradycji koronczarskiej w Alençon (Narodowego Warsztatu Koronek z Alençon, fr. Atelier Conservatoire de Dentelle), napisano o 20 czynnych koronczarkach, ale z mojego spotkania wynika, że ta liczba jest mocno zawyżona. Pań, które obecnie wykonują koronki jest 9.

Muzeum koronki w Alençon.

Narodowy warsztat rzemiosł tradycyjnych.

https://en.wikipedia.org/wiki/File:Alen%C3%A7on_-_%C3%89tapes_de_fabrication_de_la_dentelle_au_mus%C3%A9e_de_la_dentelle_-_1.jpg