Majer Kirszenblat

W maju w Muzeum POLIN otwarto wystawę pt. „(po)ŻYDOWSKIE… Sztetl Opatów oczami Majera Kirszenblata”. Jak sam tytuł wskazuje, dotyczy dwóch elementów: twórczości Majera Kirszenblata oraz – co już mniej dosłowne – zapomnianą historię życia codziennego w żydowskich miasteczkach przez II wojną światową.
Zwykle wystawie towarzyszy katalog. Tak jest i tutaj, z tym, że książka ma szerszy charakter i przedstawia m.in. badania naukowe z zakresu antropologii kulturowej prowadzone przez kuratorki pracujące nad ekspozycją.

They Called me Mayer July

Zanim otwarto wystawę i ukazał się katalog, Muzeum POLIN w 2023 roku wydało jeszcze inną książkę. To publikacja Majera Kirszenblatta i Barbary Kirshenblatt-Gimblett, która po raz pierwszy ukazała się w 2007 roku jako They Called Me Mayer July: Painted Memories of a Jewish Childhood in Poland before the Holocaust.

Pamięć o sztetl

To książka, która wzbudza pozytywne emocje: niezwykłe dzieło, intymne, pełne humoru i szczerego opisu rzeczywistości Opatowa – żydowskiego sztetl Apt – sprzed II wojny światowej. Opowieść Majera Kirszenblatta jest wyjątkowym artystycznym zapisem – zarówno słownym, jak i plastycznym. Majer, który urodził się w 1916 roku i wyjechał z Polski do Kanady w 1934 roku, dzięki namowom rodziny, szczególnie córki Barbary, nauczył się malować w wieku 73 lat. Na swoich nieco naiwnych obrazach postanowił uwiecznić świat, który zapamiętał sprzed Holokaustu.

Dziedzictwo niematerialne

Tekst powstał w wyniku wywiadów i rozmów, które przez ponad czterdzieści lat prowadziła z autorem jego córka, Barbara Kirshenblatt-Gimblett. Tak się składa, że Barbara specjalizuje się w studiach nad performansem i judaizmem, jest emerytowaną profesor studiów nad performansem i kuratorem wystawy stałej w Muzeum POLIN. Natomiast poruszająca książka stanowi świadectwo niezwykłego współdziałania wspomnień, historii mówionej i interpretacji artystycznej, która powstała w atmosferze miłości, zrozumienia i jest hołdem dla życia społeczności żydowskiej w Apt/Opatowie. Pośrednio także dla całej kultury niematerialnej świata, który przestał istnieć.

Ciasteczka od Goldmana

Szczególnie ważnym wyróżnieniem jest dla mnie to, że Panie kuratorki, Justyna Koszarska-Szulc i Natalia Romek, poprosiły mnie o udostępnienie na wstawę zeszytu z przepisami babci, w tym szczególnie ciasteczek od Goldmana. W ten sposób pożółkła kartka z uczniowskiego zeszytu znalazła się na wystawie wśród innych eksponatów .
Bibliografia:

https://polin.pl/pl/pozydowskie-sztetl-opatow-oczami-majera-kirszenblata

Majer Kirszenblatt, Barbara Kirshenblatt-Gimblett, Nazywali mnie niesforny Majer. Żydowskie dzieciństwo w Polsce przed Zagładą. Wspomnienia malowane, tłum. Aleksandra Geller, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Warszawa 2023, pp. 390.

(red.) Justyna Koszarska-Szulc, Natalia Romek, Barbara Kirshneblatt-Gimblett, (Po)żydowskie … Sztetl Opatów oczami Majera Kirszenblata, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Warszawa 2024, pp. 410.

*zdjęcia udostępnione przez Muzeum POLIN oraz moje własne (kartka z zeszytu)